JONGE JOURNALIST

Wat is dit project?

Ben je net afgestudeerd, of ben je nog druk bezig met je opleiding als journalist? Dan merk je vast wel dat je een extra zetje in de rug kunt gebruiken als jonge journalist. Die heb ik voor je verzameld op één overzichtelijke pagina.

Ik ben Jerry Vermanen, datajournalist bij KRO-NCRV. En als onderdeel van mijn #6projects verzamelde ik (met hulp van Menno van den Bos) een aantal tips om jou op weg te helpen. Wat zijn de vijf cruciale zaken om aan het werk te komen?

Mis je nog iets? Of denk je zelf een goede tip te hebben? Neem dan vooral contact met mij op.

Welke journalist wil ik zijn?

Een van de belangrijkste dingen die je als beginnend journalist moet vaststellen, is bepalen wat voor soort journalist jij wil zijn. Daarmee geef je jezelf helderheid. Je kunt jezelf beter in de markt zetten. En je levert beter werk, omdat je meer kunt richten op de dingen waar je goed in bent.

Hoe pak je zoiets aan? Soms helpt het om een lijstje te maken van jouw kwaliteiten. Niet voor anderen, maar voor jezelf.

Allereerst moet je op een rijtje zetten waar je nu staat. Hoe ziet jouw 'erelijst' er uit? Waar heb je gewerkt, en wat is jouw profiel? En ook belangrijk: waar gaat je hart sneller van kloppen? Waar stop je veel tijd en liefde in, ook als het nog niets oplevert?

• Opleiding

  
  Wat heb je (naast journalistiek) geleerd? Heb je een andere opleiding gevolgd? Is jouw minor anders dan die van andere studenten?

• Werk

  
  In welk dienstverband heb je gewerkt? Vast of flexcontract? Full-time, part-time of freelance? Losse klussen? Als je die opsomming hebt gemaakt, zie je dan een lijst waar jij trots op bent, of anderen jaloers op kunnen zijn?

• Kwaliteiten

  
  Probeer voor elke klus die je hebt gedaan te omschrijven wat je daarvan hebt geleerd. Probeer die kwaliteit ook zo aantoonbaar mogelijk naar die functie te herleiden, dus 'geleerd om met Excel om te gaan' als je een stage datajournalistiek hebt gedaan.

• Profiel

  
  Soms helpt het om bovenstaande bevindingen in een profielomschrijving samen te vatten. Denk aan jouw favoriete journalisten. Waarschijnlijk kun je binnen twee zinnen samenvatten hoe ze heten, welke functie ze hebben (gehad) en waar ze goed in zijn.

Hoe onderscheid ik me van de rest?

Nadat je hebt bedacht wat voor journalist je wil zijn, kun je een route plannen hoe je dat bereikt. Maar hoe kun je iets leren waar je nog helemaal niets vanaf weet?

• Benader een expert
  
  Stel dat je een datajournalist wil worden. Bedenk dan welke vaardigheden je daarvoor nodig hebt. Mail of DM dan sowieso eens wat datajournalisten met wat vragen. Experts willen graag laten weten dat ze een expert zijn, dus bestook ze met vragen en opmerkingen.
• Bezoek een congres
  
  Je kunt ook twee vliegen in één klap slaan op een congres. Spreek je journalistieke helden aan en volg interessante workshops bij bijvoorbeeld:

  • Het VVOJ Congres
  • De VVOJ Jongerendag
  • Het Festival van de Journalistiek
  • Data Harvest
  • Mozilla festival
  • International Journalism Festival in Perugia
  • En de talloze festivals en congressen die ik nog vergeet (tips zijn welkom)
• Sluit je aan bij een vereniging
  
  Nu we het toch hebben over deze vakverenigingen: sluit je ergens bij aan. De NVJ (Nederlandse Vereniging van Journalisten) is zelfs gratis voor studenten. De VVOJ (Vereniging van Onderzoeksjournalisten) kost voor studenten slechts €25,- per jaar (en de VVOJ Jongeren organiseren regelmatig interessante evenementen). Ook de VOJN (Vereniging Online Journalisten Nederland) is een goede club van online journalisten waar je je voor €30,- bij kunt aansluiten.
• Volg een cursus
  
  Bij zulke vakverenigingen krijg je enorm veel inspiratie om nieuwe vaardigheden te leren. Volg ook eens een beginnerscursus bij bijvoorbeeld de NVJ. Ik geef zelf regelmatig beginnerscursussen datajournalistiek.
• Zet een project op
  
  Een andere route naar succes is het opzetten van een persoonlijk project. Ik heb voor mijzelf in 2017 zes projecten geformuleerd die ik per se wil afronden. Stel een strakke deadline, verwerk kwaliteiten die je nog niet bezit en maak je werk openbaar. En cruciaal: bedenk een project waar je persoonlijk enthousiast van wordt. Ga niets doen omdat je het gevoel hebt dat anderen dat boeiend vinden. Alleen als jij er enthousiast van wordt, kun je jezelf door de moeilijke momenten slepen.
• Wanneer ben je een expert?
  
  Goed om te weten: je bent vrij snel een expert. Dus als je je vaardigheden ontwikkelt, zet ze dan ook regelmatig in. Own je vaardigheden en anderen weten jou ook sneller te vinden.

Hopelijk kun je nu een plan maken om jouw unieke kwaliteiten te verbeteren, en nieuwe vaardigheden aan te leren. Maar journalistiek is een klein wereldje, en een goed netwerk is essentieel voor je carriére.

Hoe bouw ik een goed netwerk op?

Hier een korte intro

• Kop koffie
  
  Een goed netwerk is van levensbelang voor een goede journalist. Volg vooral op Twitter de juiste personen: zoek journalisten, experts en woordvoerders waar je persoonlijk tegenop kijkt. Volg hun, kijk wat zij doen en nodig ze desnoods eens uit voor een kop koffie om bij te praten over dit mooie vak.
• Volg het nieuws
  
  Ook heb ik hier een lijst van nieuwsaccounts. Blijf op de hoogte van wat er speelt. Je hoeft geen idiote nieuwsjunk te zijn, maar je moet wel op actualiteit kunnen inspelen. Ook helpt het je om ideeën te bedenken voor meer tijdloze producties. Soms ontstaan de beste ideeën ook door andermans werk te lezen, en te bedenken hoe je dat zelf beter kunt doen.
• Borrelpraat
  
  En wees niet bang om op borrels iemand aan te spreken. Geloof me, een ruimte vol mensen die elkaar nauwelijks kennen is voor iedereen awkward. Als je een interessant gesprek hoort, haak aan en stel vragen. 'Waar werk jij? Waar heb je gestudeerd? Wat heb je vandaag gedaan? Ken jij die en die ook?' Het is niet zo ingewikkeld.
• Evenementen, debatten, etc.
  
  Als je nog een opleiding volgt: Ga ook naar alle evenementen, debatten, gastcolleges en studiemiddagen die jouw opleiding organiseert. Je steekt er enorm veel van op, maar je ontmoet ook de meest interessante mensen. En als je handig inspeelt op de situatie, kun je daar vaak nuttige contacten en/of een stage aan overhouden.
• Houd contact
  
  En houd contact met oud-collega's en studiegenoten waar je fijn mee hebt samengewerkt. Maak er geen verplicht nummer van; daar prikt iedereen doorheen. Maar als je echt fijn hebt samengewerkt, stuur eens een berichtje. Hoe gaat het? Zin om eens bij te praten? Het kan je altijd extra werk opleveren. En anders is het gewoon ontzettend leuk om over je werkt te praten.

Hier een bruggetje

Hoe bereid ik me voor op een sollicitatie?

Hoe dicht je ook bovenop het vakgebied zit (houd mijn WERK!-tweets in de gaten of volg Villamedia Vacatures voor banen in de media), het kan voorkomen dat je vlak voor de deadline van een vacature jouw droombaan voorbij ziet komen. Vrees niet, maar wees goed voorbereid.

• Wees voorbereid
  
  Maak een netjes opgemaakt en actueel CV. Bewaar een template van je CV op een plek die je snel kunt terugvinden. Werk je CV bij en leg hem naast de vacature. Zoeken zij de kandidaat die op jouw CV staat omschreven?
• Geen standaardbrief
  
  Stuur geen standaardbrief die je al tig keer eerder hebt verzonden. Een goede brief bevat weinig clichés en is persoonlijk. Geloof me, een werkgever doorziet een saaie brief die uit copypaste-zinnen bestaat. Met mogelijk tientallen concurrenten wordt jouw brief onmiddelijk opzij geschoven.
• Wat wil een werkgever weten?
  
  Een werkgever wil normaal gesproken drie dingen in een brief lezen:

  • Waarom reageer jij op deze vacature? Geef een goede reden wat jou zo aanspreekt in die specifieke vacature.
  • Wat kun jij toevoegen aan het bedrijf? Praat hierbij niet in oncontroleerbare termen zoals 'ik ben enthousiast' of 'het lijkt me leuk'. Iedereen kan dat zeggen en een werkgever kan zoiets niet controleren. Geef alleen kwaliteiten op die je direct met het CV ernaast kunt verifiëren.
  • Wat wil jij leren? Een werkgever wil niet alleen een tikgeit hebben, maar ook een werknemer die zichzelf wil ontwikkelen. Pretendeer niet dat je alles al weet. Geef aan welke nieuwe vaardigheden je op je nieuw werkplek wil leren.
• Wees eerlijk
  
  Na een goede sollicitatiebrief hoop je op gesprek te mogen komen. De beste tip daarvoor is: Wees eerlijk. Een werkgever wil een goede inschatting van jou kunnen maken. Wees heel concreet in een gesprek en vermijd algemeenheden. Dus als je de vraag 'Wat is jouw zwakste punt?' krijgt, antwoord dan alsjeblieft niet met 'mijn perfectionisme'.
• Zenuwen bedwingen
  
  En relax. Iedereen heeft last van zenuwen bij een sollicitatiegesprek. Het valt jouw gesprekspartner altijd minder op dan jouzelf. Luister goed naar wat de ander zegt en neem gerust even de tijd om na te denken over een antwoord.

Een bruggetje

Hoe word ik een goede freelancer en/of ondernemer?

Maar wacht, misschien wil jij helemaal niet in vaste dienst werken. Dan kun je altijd nog toffe freelanceklussen doen of een eigen journalistieke start-up beginnen. Ik heb een aantal dingen op een rijtje gezet die je op weg kunnen helpen.

• Urgentie
  
  Een van de belangrijkste dingen als freelancer is: Leer te denken in urgentie. Elk verhaal dat je gaat pitchen (als freelancer, maar ook als je in vaste dienst werkt) moet een chef prikkelen om meer te willen weten. Wetenschapsjournalist Dennis Rijnvis heeft daar al eens iets over geschreven.
• Een goede pitch
  
  Schrijf je pitch kort en krachtig op. Een goed idee heeft immers weinig aanvullende argumenten nodig. Laat je ook niet tegenhouden door twijfels. Als jouw goede idee niet wordt aangenomen, dan is dat doorgaans om een reden die je zelf niet had kunnen bedenken (het is bijvoorbeeld al eerder gedaan).
• Langlopende samenwerkingen
  
  Het is lastig om van losse artikelen te leven. Probeer langlopende samenwerkingen te smeden, zodat je een vaste freelancer wordt voor die opdrachtgever. Pitch bij media waar je regelmatig iets kunt aanleveren. Een website neemt normaal gesproken vaker artikelen af dan een kwartaalblad.
• Vertel wat je doet
  
  Vertel je omgeving (familie, vrienden en collega-journalisten) wat je doet. Pak in het begin veel werk aan, dus ook commerciële klussen. Voel je niet te goed voor webteksten aanleveren.
• Wat wordt jouw uurloon?
  
  Maar wat kun je voor je freelancewerk vragen? Altijd lastige gespreksstof, maar probeer bij collega's te informeren wat zij voor soortgelijke klussen vragen. Dan heb je in ieder geval een referentiepunt. Laat je vooral niet afzetten door een opdrachtgever en onderhandel over een eerlijke prijs. Houd vooral in het begin goed je uren bij en reken om wat je per uur waard bent. Als het goed is, stijgt je uurloon jaar op jaar (want je wordt steeds beter in je werk).
• Administratie
  
  Verdiep je in zaken zoals aangifteverplichtingen. En houd vanaf het begin een goede administratie bij. De boel laten opstapelen is een slecht idee.
• Wees bereikbaar
  
  Houd een blog/site en Twitterprofiel bij en beschouw dit als een visitekaartje. Zorg ervoor dat je bereikbaar bent door je contactgegevens duidelijk te vermelden.
• The Challenge
  
  Check The Challenge als je een goed idee hebt voor een journalistieke start-up. Jouw ruwe idee wordt dan tijdens een reeks workshops uitgewerkt, uitgediept en bijgeschaafd. Mocht je bij de laatste drie ideeën eindigen, dan kun je 20.000 euro op de rekening van je start-up bijschrijven.
• Bekijk alle fondsen
  
  Bekijk alle fondsen als je een langlopend journalistiek onderzoek wil doen. Het Fonds voor Bijzondere Journalistieke Projecten heeft bijvoorbeeld een hele waslijst aan mogelijkheden voor... nou ja, de naam zegt het al: bijzondere journalistieke projecten.

Dit zijn alle tips die ik op dit moment heb verzameld voor jonge journalisten. Mocht je nog iets cruciaals missen, dan kun je hieronder contact met mij opnemen. En laat vooral weten als je er iets aan hebt gehad. Succes!

Contact

Ik ben Jerry Vermanen, datajournalist bij KRO-NCRV. Als je contact met me wil opnemen, dan kun je dat op de volgende manieren doen.

Telegram

jerryvermanen@gmail.com

@JerryVermanen